Style i fazy picia – rzecz o F10, czyli o uzależnieniu od alkoholu

Uzależnienie od alkoholu stanowi jednostkę umiejscowioną przez organizację WHO pod kodem F10. „Alkoholizm”, „choroba alkoholowa” pod tymi z pozoru znanymi nam terminami, kryje się prawdziwy dramat wielu rodzin.

 Dlaczego ludzie piją alkohol?

Antoni Kępiński (1918-1972) znany polski psychiatra, wyróżnił następujące style spożywania alkoholu:

• Neurastyczny – służy on redukcji zmęczenia i rozdrażnienia. Osoby spożywają zazwyczaj sporadycznie alkohol. Celem picia neurastycznego jest uśmieżenie bólu, złego nastroju, czy też przeciwdziałanie stresowi. Pozornie na pierwszy rzut oka może to przynieść redukcję negatywnych objawów, jednak w dalekosiężnej perspektywie może doprowadzić do nałogu.
• Kontaktywny – picie w tym przypadku ma na celu uzyskanie lepszego kontaktu z innymi ludźmi. Alkohol pojawia się w sytuacji związanej z innymi osobami. Daje to pozorne poczucie więzi. Słynne „ze mną się nie napijesz?!”, staje się mottem spotkań towarzyskich.
• Dionizyjski – celem picia jest tutaj zapomnienie o szarej rzeczywistości dnia powszedniego. Dni zakrapiane alkoholem, stają się chwilowym oszołomieniem, który zapewnia rozrywkę. Picie dionizyjskie jest synonimem upijania się do nieprzytomności.
• Heroiczny – spożywanie alkoholu w tym stylu daje poczucie siły i mocy. Często osoba pod wpływem tego motywu staje się agresywna. Możliwe, że będzie dokonywać wybryków chuligańskich.
• Samobójczy – osoba pije ponieważ chce uwolnić się od traumatycznych wydarzeń. W przeciwieństwie do stylu dionizyjskiego nie chodzi o upicie się do nieprzytomności, żeby „odlecieć” do lepszej rzeczywistości. Celem staje się tutaj samozniszczenie.

Uzależnienie od alkoholu (F10.2)

Alkoholizm nazwany jest chorobą alkoholową, w ICD-10 stanowi jednostkę chorobową chroniczną, oznacza to, że występuje aż do końca życia – jest nieuleczalna, posiada swoje nawroty. Nawet jeżeli alkoholik nie pije, mówi się o tym, że jest to suchy alkoholizm. Choroba alkoholowa dotyka wszystkich sfer życia człowieka. Nieleczona i postępująca może doprowadzić do śmierci człowieka nią dotkniętej.

Jak przebiega choroba alkoholowa?

Choroba alkoholowa składa się z czterech faz. Wyróżniamy:

1. Fazę wstępną;
2. Fazę ostrzegawczą;
3. Krytyczną;
4. Chroniczną.

Na czym polega każda z nich?

Każda z wymienionych faz ma charakterystyczne dla siebie symptomy i objawy. Umiejętność obserwacji i rozpoznawania tych faz, może być pomocna w podjęciu decyzji o terapii dla osoby uzależnionej, bądź też współuzależnionej.

Faza wstępna

Jest to innymi słowy picie o charakterze towarzyskim. Pierwsza faza jest przyjemna, sprawia poczucie zysków. W towarzystwie pozytywnie odbierana jest „mocna głowa”, czyli zwiększona tolerancja na alkohol.

Faza ostrzegawcza

Jest to moment, w którym osoba uzależnia się tak bardzo, że szuka okazji do picia. Często taka osoba posiada inicjatywę. Wciąż trwa poczucie zysków, jednak już widoczne są pierwsze straty, począwszy od „urwanych filmów”, poprzez początki picia w samotności, aż wreszcie po trudności w zapamiętywaniu.

Faza krytyczna

Rozpoczyna się z momentem, kiedy osoba uzależniona zaczyna tracić kontrolę nad swoim życiem. Rozpoczynają się konflikty w rodzinie, niewywiązywanie się z roli pracownika, zaburzenia życia seksualnego.  W momencie kiedy coraz więcej sfer życia osoby uzależnionej „psuje się” pod wpływem alkoholu, możemy mówić o fazie krytycznej. Jeżeli taka osoba trafia na terapię i potrafi odnaleźć w sobie wstyd i poczucie winy, to jest to sygnał pozytywny. Gorzej, kiedy nie ma wyrzutów sumienia. Upośledzenie woli człowieka uzależnionego powiększa się. Przymus picia staje się nieodzownym elementem dnia. Kontrolująca alkoholika żona im bardziej staje się „lepsza” w swojej roli, tym lepiej uzależniony mąż uczy się manipulacji otoczeniem. Na tym etapie pojawia się agresja i egocentryzm.

Faza chroniczna

Jest to faza, w której w wyniku długotrwałego picia występuje spadek tolerancji na alkohol. Rozpadu więzi rodzinnych nie da się ukryć. Pojawiają się bardzo poważne konsekwencje na poziomie fizycznym. Osoba uzależniona może zmagać się np. z padaczką alkoholową, delirium, psychozą, uszkodzeniem układu nerwowego, marskością wątroby, skrajnym wycieńczeniem. Z perspektywy psychologicznej jest odizolowana od swojej rodziny (ponieważ członkowie rodziny najzwyczajniej w świecie się bronią), zmaga się ze stanami lękowymi i bezradnością spowodowaną upośledzeniem woli. Faza ta prowadzi często do śmierci osoby uzależnionej.

Symptomy alarmowe

Wszystkie te fazy łączą objawy, dzięki którym możemy poznać, że osoba może zmagać się z problemem uzależnienia od alkoholu. Jakie to symptomy?

• Silna potrzeba lub przymus picia alkoholu (tzw. głód alkoholowy) – przerwa w spożywaniu alkoholu wywołuje złość, rozdrażnienie osoby uzależnionej.
• Trudności w kontroli czasu i ilości wypijanego alkoholu – osoba nie potrafi ograniczać alkoholu w momentach nieodpowiednich (np. kiedy idzie do pracy, kiedy pod jej opieką znajdują się dzieci), osoba uzależniona kłamie na temat tego ile wypiła.
• Gorsze samopoczucie kiedy odstawia się alkohol lub gdy dawka jest zmniejszona – osoba uzależniona „klinuje”. Jeżeli zmniejszamy dawkę albo odstawiamy alkohol osobie uzależnionej jest ona rozdrażniona, posiada objawy psychosomatyczne np. ssanie w żołądku, gorączka, bóle głowy i mięśnie, zwiększona akcja serca.
• Nadmierna tolerancja – osoba uzależniona posiada coraz większa tolerancję na alkohol, jeżeli w przeszłości wystarczyło jej 5 piw żeby odczuwać upojenie alkoholem, a obecnie dawka ta nie daje tego samego efektu to jest to kwestia problematyczna.
• Rezygnacja ze starych zainteresowań – jeżeli osoba rezygnuje z rzeczy, które wcześniej lubiła na rzecz alkoholu, jest to kwestia problematyczna. Osoba chora, posiadająca uzależnienie od alkoholu koncentruje całą swoją aktywność na piciu, a reszta schodzi na drugi plan – mąż/żona, dzieci, rodzina, przyjaciele.
• Spożywanie alkoholu pomimo następstw – w przypadku osoby uzależnionej kiedy pojawiają się objawy psychosomatyczne, nie jest ona w stanie zrezygnować z picia. W momencie kiedy policja interweniuje, rodzina oddala się od osoby uzależnionej, a ta wciąż kontynuuje picie, jest to już moment kiedy natychmiastowo należy szukać pomocy.

Style i fazy picia alkoholu są bardzo płynne. Zauważenie kolejnych granic może być bardzo trudne szczególnie dla człowieka, który jest związany z osobą uzależnioną emocjonalnie. Często wtedy dochodzi do szeregu mechanizmów obronnych osoby współuzależnionej, które sprawiają, że ocena sytuacji może być w tym momencie niemożliwa. W przypadku pojawienia się jakiejkolwiek z faz należy szukać specjalistycznej pomocy. Im szybciej osoba uzależniona i jej rodzina zacznie szukać pomocy, tym mniej degradacji spowoduje alkohol w życiu całej rodziny alkoholika.